Startpagina    Zoek    Print    Afmelden    Voeg bladwijzer toe

Jacob Wolter (18 mei 1801)

Een mondelinge familieoverlevering

Iedere familie heeft wel een verhaal over een of andere voorouder. Deze geschiedenis wordt mondeling doorgegeven van generatie op generatie en in de loop der tijd stilaan mooier gekleurd. Zo ook bij de afstammelingen van Jacob Wolter. Hier leeft het verhaal dat voorvader Wolter uit Nederland afkomstig zou zijn. Omstreeks 1830, tijdens de troebelen tussen België en Nederland zou hij als kanonnier gelegerd geweest zijn te Meeuwen, in de Holleweg, aan 'Hermes' (Broekkant/Hensem). In die buurt lag ook het cafe 'De Bel', eigendom van de familie Schoofs. Onze soldaat zou daar verliefd geworden zijn op de dienster of meid en er uiteindelijk ook mee getrouwd zijn. Tot zover het verhaal.

De feiten

De soldaat waarover het gaat is Jacob Wolter (zonder 's'). Hij werd geboren in Weert (Nederland) op 18 mei 1801 en huwde te Meeuwen in 1839 met Anna Christina Vliegen, 33 jaar oud, dagloonster wonende te Meeuwen en er geboren op 8 april 1806, als dochter van Jan Martinus Vliegen en Elisabeth Thaens. Voor Christina was dit het tweede huwelijk. Haar eerste huwelijk met genaamd Hendrik Schoofs, een koopman, had plaats te Meeuwen op 28 maart 1835. Uit deze relatie werd op 2 april 1835 een dochtertje Maria Elisabeth geboren. Hendrik overleed te Meeuwen op 6 augustus 1835 in zijn huis 'op den Broekkant'. Hij was toen 30 jaar oud en amper 4 maanden getrouwd.

Cafe 'De Bel' lag op de Broekkant (Meeuwen) en was eigendom van Hendrik Schoofs. Waarschijnlijk is Jacob Wolter tijdens zijn dienst in Meeuwen geweest en er blijven hangen. In ieder geval is hij een maand na zijn definitief ontslag uit het leger, met de weduwe Schoofs-Vliegen hertrouwd. Bij zijn huwelijk was Jacob 38 jaar oud, dagloner, wonende te Meeuwen en geboren te Weert op 18 mei 1801, volgens 'akte van bekendheid'.

Wat is een akte van bekendheid?

De akten van bekendheid zijn geen zeldzaamheid in onze dorpen in deze periode. Ze zijn eerder een bewijs van het lijdzame verzet van onze voorouders tegen de Franse overheersers en hun verordeningen. Napoleon voerde immers de Burgerlijke Stand in. De parochieregisters, tot dan bijgehouden door de pastoor, werden vervangen door verplichte inschrijving in de registers van de Burgerlijke Stand. Voeg bij al die verordeningen nog het sluiten van de kerken, verbod om Mis te lezen en te horen, enz. en men begrijpt dat vele van onze voorouders op een of andere manier revolteerden.Als het kon, want het was verboden, dan schreef de pastoor het doopsel nog wel in zijn boeken in.

Maar als iemand wilde huwen of soldaat worden dan had hij geen geboorteuittreksel, dat van de pastoor was zogezegd onbestaande, en zonder geboortebewijs geen huwelijk. Voor deze gevallen werd er een regeling getroffen. Voor de vrederechter van het kanton van geboorte moest de betreffende persoon verschijnen samen met 7 getuigen die konden verklaren dat hij werkelijk een kind was van zijn vader en moeder en de juiste geboortedatum.

Jacob Wolter vroeg zo'n akte van bekendheid aan op 19 maart 1827 (R.A.H. Bijlage Meeuwen nr.2056). Dit gebeurde voor Hendrik G.K.J.Bloemarts, vrederechter van het kanton Weert.

Jacob Wolter, akkermansknecht, wonende te Beek bij Bree verscheen voor de rechter vergezeld van 7 getuigen, allen wonende op de Biest te Weert. Dezen verklaarden dat Jacob, die niet ingeschreven is in de registers van de Burgelijke Stand van Weert, daar geboren is op 18 mei 1801, uit het wettig huwelijk van Nicolaus Wolter en Wilhelmina Berkels. Als reden voor het weten van deze gegevens gaven ze op dat ze buren en vrienden waren van Jacob en zijn ouders.

Al bij al hadden deze mensen een fantastisch geheugen. Want niet alleen herinnerden ze zich in 1827 dat bij hun buur en vriend een kind geboren werd in 1801, maar ze wisten ook nog de exacte datum! Als we echter weten dat de pastoor van Weert, onder de Franse overheersing, ondanks het verbod toch zijn doopregister verder heeft ingeschreven, dan weten we ook meteen vanwaar het geheugensteuntje kwam.

Eerst Nederland, daarna België

Jacob nam dienst in het leger op 15 mei 1827. Daarom had hij 2 maanden ervoor een akte van bekendheid gevraagd. Hij nam dienst in ruil of ter vervanging van Jan Cornelissen, geboren te Beek in 1808. Deze had een laag nummer getrokken en moest in dienst. Het gebeurde dikwijls dat iemand een vervanger zocht die tegen betaling de legerdienst overnam en dat deed ook Jacob Wolter. Hij diende onder Nederland en werd ingedeeld bij het 5de regiment van de dragonders tot aan de revolutie in 1830. Na de onafhankelijkheid ging hij in Belgische dienst van 1831 tot en met 1833 als 'chasseur' (jager). In maart 1835 engageerde hij zich opnieuw en kreeg daarvoor 40 frank (1,- eur). Zijn definitief ontslag uit het leger werd ondertekend op 24 april 1839, 1 maand voor zijn huwelijk. Op zijn ontslagbrief staat te lezen dat hij in België aan campagnes deelnam in 1831, 1832 en 1833. Tijdens de Tiendaagse Veldtocht werd op 6 aug 1831 bij Houthalen slag geleverd. Vermits Houthalen grenst aan Meeuwen zou het dus kunnen dat Jacob deelgenomen heeft aan de Tiendaagse Veldtocht.

Na zijn huwelijk woonde Jacob Wolter te Meeuwen op de Broekkant, de huidige Kapelstraat, op de boerderij 'Derkes'.

Bron: 'De Reengenoten' Meeuwen, Tweede jaargang 1981-1982 nr.2